Grondwet
Klassieke Grondrechten (Vrijheidsrechten)
Deze rechten beschermen de burger tegen de overheid en geven hen de vrijheid om zonder onnodige overheidsbemoeienis te leven en deel te nemen aan de samenleving en politiek.
-
Gelijke behandeling: Iedereen wordt in gelijke gevallen gelijk behandeld en discriminatie is verboden (Artikel 1).
-
Vrijheid van meningsuiting: Het recht om gedachten en gevoelens te uiten, bijvoorbeeld via de pers, radio of televisie.
-
Godsdienstvrijheid: De vrijheid om je godsdienst of levensovertuiging vrij te belijden.
-
Recht op privacy: Eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer en bescherming van persoonsgegevens.
-
Kiesrecht: Het recht om te stemmen en gekozen te worden.
-
Vrijheid van vereniging en vergadering/betoging: Het recht om verenigingen op te richten en samen te komen of te demonstreren.
Zorg voor de leefomgeving
In Artikel 21 van de Grondwet staat:
De zorg van de overheid is gericht op de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu.
Belangrijkste kenmerken van deze bepaling:
Sociale Grondrecht: Net als het recht op onderwijs of volksgezondheid, legt dit artikel een opdracht bij de overheid neer. Het is een plicht om zich in te spannen voor het milieu.
Doelstelling: De overheid moet twee dingen nastreven:
De bewoonbaarheid van het land (denk aan waterbeheer, dijken en ruimtelijke ordening).
De bescherming en verbetering van het leefmilieu (dit gaat over het voorkomen van vervuiling, het stimuleren van duurzaamheid, enzovoort).
Afdwingbaarheid: Omdat het een sociaal grondrecht is, kun je het in principe niet direct bij de rechter afdwingen zoals een klassiek grondrecht (zoals het recht op privacy). Het is vooral een intentieverklaring voor de wetgever en het beleid. Echter, door de ontwikkeling van wetgeving (zoals de Wet milieubeheer) en jurisprudentie (zoals de Urgenda-uitspraak, al werd die meer gebaseerd op het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens), is de overheid wel degelijk steeds meer aangesproken op haar zorgplicht.
Dit artikel is de basis voor veel milieuwetgeving en beleid in Nederland.
Sociale Grondrechten
Deze rechten leggen een opdracht bij de overheid neer om voorzieningen te treffen en zich in te spannen voor het maatschappelijk functioneren van de burgers.
-
Recht op onderwijs: Zorg van de overheid voor het verstrekken van onderwijs.
-
Recht op gezondheidszorg: Zorg van de overheid voor de volksgezondheid.
-
Recht op huisvesting: Bevordering van voldoende woongelegenheid door de overheid.
-
Sociale zekerheid: Het recht op sociale zekerheid en bestaanszekerheid.
Belangrijk om te weten:
-
Afdwingbaarheid: Klassieke grondrechten zijn meestal afdwingbaar bij de rechter, terwijl sociale grondrechten dat over het algemeen niet zijn.
-
Internationale Verdragen: Naast de Grondwet zijn er ook internationale mensenrechtenverdragen (zoals het EVRM en het EU-Handvest van de Grondrechten) die fundamentele rechten en vrijheden vastleggen. Sommige hiervan hebben voorrang op de nationale wetgeving en burgers kunnen hier direct een beroep op doen bij de rechter.
Toetsen aan de Grondwet
Op dit moment is er een verbod om wet- en regelgeving te toetsen aan de Grondwet. De NSC heeft voorstellen gedaan om te komen tot een Grondwettelijk Hof, die andere landen ook al kennen.
Thema's
De thema;s die op dit platform zijn terug te vinden zijn gerelateerd aan de grondwet. De kennis die er te vinden is, heeft tot doel om de problemen te begrijpen en oplossingen te bedenken die werken en efficient zijn.
Gerelateerde organisaties